Endüstri Mirasında Koruma ve Yeniden Kullanım: Adana Milli Mensucat Fabrikası’nın Müzeye Dönüşümü
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.14565721Anahtar Kelimeler:
Yeniden işlevlendirme, milli mensucat fabrikası, döşeme mahallesi, endüstri mirası, tarihi yapıÖzet
Endüstri yapıları; Geçmişin mimari, yapısal, teknolojik, sosyal değerleri yansıtan sanayi kültürünün tarihi yapısıdır. Geçmişi tutan ışık bu yapılar, faaliyette olduğu toplumla ilişki içerisindedir ve kültürel gösterilerin göstergesidir. Toplumlarla beraber yaşayanlar ve zaman zaman toplumsal değişimlere uyum sağlama konusunda zorlanırlar. Uyum sağlayamama durumu ise; yok olma riski ile karşı karşıya kalanlar ve gelecek nesillere birikimlerini aktaramazlar. Tarihi değeri olan yapıların yeniden işleyişinin yeniden düzenlenmesiyle karşılaşmamız koruma yöntemlerinden biridir. Özellikle fonksiyonu kaybolmuş endüstriyel yapıların yapısal özellikleri ve geniş alanları sayesinde yeni özelliklere olanak sağlar. Çalışmada, 19. yy. Sonlarından kentsel endüstriyel alanlarda ev sahipliği yapan Döşeme Mahallesi'nde bulunan Milli Mensucat Fabrikası'nın tarihi, restorasyon çalışmaları ve bununla birlikte yeniden işlevlendirilme sonucunda sürdürülebilir bağlanmayla ilişkisiz olarak; bölgede bulunan diğer atıl durumdaki endüstri mirasına da bir fonksiyon önerisinin sunulması. Yapının büyük bir kısmı korunarak çürümeye ulaşmış, yeni işlevselliğe uygun iç mekanda en az müdahaleyle elde edilmesi tamamen hedeflenmiştir. Günümüzün inşa amacından farklı olarak yeni bir işlev kazandırılan, özgünlüğü korunarak, müze kullanımı, sürdürülebilirlik bakış açısı ve yapı stoklarının değerlendirilmesi açısından oldukça önem taşır. Endüstri yapılarının yeniden işlevselleştirilmesi ve mevcut yapı stoklarının değerlendirilmesinin önemi hakkında bilgilendirmesi ve o çevrede bulunan diğer endüstri yapılarına kullanım sağlama açısından bu çalışma literatüründe katkı sağlamaktadır.
Referanslar
Adana Müzesi Restorasyon Raporu, 2023. Adana Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü Arşivi.
Ahunbay, Z., 1996. Tarihi çevre koruma ve restorasyon. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s. 115-120.
Akgün, S.N., 2016. Adana Alman Fabrikası ve Döşeme Mahallesi. DOCOMOMO TÜRKİYE Ulusal Çalışma Grubu Poster Sunuşları ve Bildiri Özetleri XII, Samsun.
Akpolat, M., 2004. Tanzimat sonrası Osmanlı Mimarlığından bir kesit: Adana- Mersin demiryolu istasyon binaları. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 21(1): 77-85.
Anonim, 2023a. Eski Çırçır Fabrikası. (https://www.kucuksaat.com/seyhanda-eski-circir-fabrikasi-25-milyonluk-yatirimla-sanat-merkezine donusuyor-27778h.htm), (Erişim tarihi: 20.04.2023).
Anonim, 2023b. Adana Müze Kompleksi. (https://adana.ktb.gov.tr/TR-219362/adana-muze-kompleksi-yapim-isleri.html), (Erişim tarihi: 25.04.2023).
Architekturmuseum der Technischen Universität Berlin in der Universitätsbibliothek TU Berlin Architekturmuseum, Inv. No: 23366-23374, Berlin.
Biber, K., İslamoğlu, Ö., 2023. Tarihi yapıların yeniden kullanımı: Nemlizade Konağı örneği. Artium Dergisi, 11(1): 33-42.
Büyükarslan, B., Güney, D.E., 2013. Endüstriyel miras yapılarının yeniden işlevlendirilme süreci ve İstanbul Tuz Ambarı örneği. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6(2): 31-58.
Çağlayan, A.S., 2019. A scenarıo on conversıon of industrıal herıtage into museum: Adana National Textile Factory. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Tobb, Ankara.
Çardak, F.S., 2021. Kültürel sürdürülebilirlik bağlamında endüstri mirası: Adana Müzesi örneği. Tasarım Kavramları Üzerine Farklı Mekânsal Okumalar, Ankara, s. 57-97.
Ergüngör, İ., 2024. Çukurova, Hatay, G.antep’de Kain Çırçır, Prese, İplik ve Dokuma Fabrikaları Kitabı.
Güldal, G., 2020. (Re)Productıon of industrıal terraın vague: The case of The Natıonal Textıle Factory in Adana. A Thesıs Submıtted to the Graduate School of Natural and Applıed Scıences of Mıddle East Technıcal Unıversıty, Ankara.
Höhmann, R., 1992. Denkmale der Industrie-Museen der Industrie; Museum und Denkmalpflege, Bericht über ein Internationales Symposium, Germany, s. 56-61.
ICOMOS, 1964. Venice Charter. Retrieved from ICOMOS.
ICOMOS, 1987. Washington Charter. Retrieved from ICOMOS.
ICOMOS, 2003. Ikonos Charter. Retrieved from ICOMOS.
Kartum, Ö., 2019. Kentsel dönüşüm alanlarında koruma: Adana-Seyhan Döşeme Mahallesi örneği. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitisü, Mersin.
Kaymakçı, S., 2022. Tarihi yapıların müze olarak işlevlendirilmesinin istanbul’dan örneklerle incelenmesi. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 7(2): 647-667.
Köksal, T.G., Ahunbay, Z., 2006. İstanbul’daki endüstri mirası için koruma ve yeniden kullanım önerileri. İTÜ dergisi/A Mimarlık, Planlama, Tasarım Dergisi, 5(2): 125-136.
Orbaşlı, A., 2008. Architectural Conservation: Principles and Practice. Oxford: Blackwell Publishing, s. 120-122.
Özdoğan, A., 2018. Türkiye’de kültürel mirasın korunmasına yönelik hukuki düzenlemelerin tarihi gelişimi. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 76(2): 423-446.
T.C. Resmî Gazete, 1951. Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Kararları (Sayı 7864). Ankara: Başbakanlık Basımevi.
T.C. Resmî Gazete, 1953. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (Sayı 6328). Ankara: Başbakanlık Basımevi.
The Nizhny Tagil Charter for the Industrial Heritage, 2003. The International Committee for the Conservation of the Industrial Heritage (TICCIH), Moscow.
Tülücü, T.A., 2007. Adana kenti tarihi endüstri yapılarının yapısal analizi ve korunmaları için yöntem araştırması. Yayınlanmış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Türkiye Cumhuriyeti, 1983. Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu. Resmi Gazete.
Ulaş, M., 2019. Çarçabuktan Döşemeye. Güney Mimarlık Dergisi, 22: 54-59.
UNESCO, 1972. World Heritage Convention. Retrieved from UNESCO.
Varlık, M. B., Emiroğlu, K, Türkoğlu, Ö., 2008. Adana Sanayi Tarihi, ADASO, Adana.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 ISPEC JOURNAL OF SCIENCE INSTITUTE
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
